“Zwinduinen en -polders: Ontdek de Magie van Onze Natuurparel!”

Een aspect van de gastheerschapscursus in de Zwinstreek omvat het ontdekken van een bijzondere locatie. Uiteraard heb ik ervoor gekozen de betoverende Zwinduinen en -polders te verkennen, die zich op slechts 200 meter afstand van het hotel bevinden.

De Zwinduinen en -polders kregen hun huidige vorm in 1873 door de aanleg van de Internationale Dijk, waardoor het gebied van de zee werd afgesloten.

Tot het eind van de 19^de eeuw was dit gebied nog in constante ontwikkeling onder invloed van de zee.

Vanaf de 20^ste eeuw hadden menselijke ingrepen duidelijke sporen nagelaten, zo vonden er verschillende aanplantingen plaats, werd een golfterrein, jumpingterrein, vliegveld en karting aangelegd, tijdens WO II werden heel wat bunkers en betonnen wegen aangelegd.

In 2006 is het Agentschap Natuur en Bos gestart met het LIFE-natuurproject ZENO (Zwinduinen Ecologische NatuurOntwikkeling)

De belangrijkste doelstelling van dit natuurherstelproject was het herstel en behoud van de natuurlijke, typische duinhabitats en hun overgang naar de polders.

Concreet uitgevoerde herstelwerken

• Herstel van vochtige duinvaleien en -poelen:
  • Er werden bomen en struiken verwijderd,
  • Er werd geplagd (= het verwijderen van de voedselrijke bovenste bodemlaag),
  • Bestaande poelen werden opgeschoond en er werden nieuwe gegraven.
  • Deze grootschalige werken werden uitgevoerd in de Groenpleinduinen, de Noordelijke Begrazingsblok en Far West.

• Herstel van de natuurlijke duinvegetatie in en rond de oude zandwinningsputten:
  • Door in het deelgebied Tobruk de aangeplante zeedennen te verwijderen werd er opnieuw een verbinding gemaakt tussen de noordelijke en zuidelijke duingraslanden.
  • De zandwinningsputten werden opnieuw uitgediept, verbreed en de oevers minder steil gemaakt.

• Herstel van het microreliëf in de Kleyne Vlakte:
  • Door het graven van kreken en poelen werden opnieuw natte milieus gevormd.
  • Het duingraslandschap dat er voor de jumpingsite aanwezig was werd hersteld.
  • De betonnen springbak werd verwijderd en een duinenpoel kwam in de plaats.
  • Om opnieuw meer licht te krijgen werden de aangeplante populieren verwijderd en de wilgen geknot.
  • De oude Paardenmarktbeek werd opnieuw zichtbaar.
  • Over het hele natuurgebied werden meer dan 17,5 km prikkeldraad en heel wat betonnen palen verwijderd.

• Begrazingsbeheer:
  • Niet alleen het herstel van de zeldzame habitats was nodig, ook het behoud door een efficiënt beheer is van even groot belang.
  • Sinds deze grote herstelwerken beëindigd zijn zorgen de boswachter en zijn ploeg voor het onderhoud van de herstelde natuur.
  • In het gebied wordt jaarlijks zo’n 75ha gemaaid en afgevoerd, dat het maaisel niet blijft liggen is van groot belang omdat er gemaaid wordt om de stikstof te verwijderen.
  • Naast het maaien is het begrazen de meest natuurlijke vorm van beheer.
  • Door één of twee dieren per hectare te plaatsen worden heel wat grassen en struiken in toom gehouden en verkrijgt men een mozaïek landschap.
  • Nog een voordeel is dat via de uitwerpselen van de grazers zaden verspreid worden en zeldzame paddenstoelen de kansen krijgen zich te ontwikkelen.
  • Er wordt meestal gewerkt met zelfredzame dieren zoals Shetlandpony’s, Schotse Hooglandrunderen, Poolse Konikpaarden.
  • Deze dieren komen niet uit onze streken, maar zijn door hun winterhardheid, zelfredzaamheid en sterk karakter de perfecte grazers voor duinen.
  • In de Zwinduinen en -polders grazen ook oude inheemse rassen zoals de Duinengeit en de Vlaamse Schaap.
  • Er zijn vier begrazingsblokken gerealiseerd en één kleine werd behouden, samen goed voor 168ha

Intussen zijn de plannen voor het landherinrichtingplan van de Hazegraspolderdijk en Cantelmolinie goedgekeurd. Vlaanderen zal er de “recreatieve voorzieningen” in de Zwinomgeving verbeteren en erfgoed uit de Tachtigjarige Oorlog reconstrueren.

• Graaf Leon Lippensdreef: Fietspad verbreden, gemotoriseerd verkeer vertragen, groter deel natuurgebied in begrazingsbeheer brengen.
• Hazegraspolderdijk: Inrichten als graaszone voor schapen, inrichten voor gebruik door mountainbikers, ruiters en wandelaars
• Hazegrasfort: Verbreden en herstellen bestaand fietspad op trambedding langs fortsite
• Paulusvaart: Opstuwen van de Paulusvaart tussen Fort Sint Paulus en de Vrede
• Cantelmolinie: Is de verdedigingslijn die in de Tachtigjarige oorlog de grenslijn vormde tussen Spanje en de Nederlanden, de plannen zijn om dit in te richten als wandelverbinding en een van de zeven verdedigingsconstructies opnieuw zichtbaar te maken.

Zwinduinen en -polders is Europese topnatuur!

Mascotte Zeno, de kleine zilverreiger, een typische vogelsoort voor de Zwinstreek, verwelkomt iedereen.